Skip to main content
Döngüsel Ekonomi

Kıbrıs'ta Doğrusaldan Döngüsele: Yeniden Düşünmek

By 21 Eylül 2024No Comments
21 September 2024 , By Kyriakos Parpounas | Sustainability Expert
21'inci yüzyılın karmaşıklığı içinde yolumuzu bulmaya çalışırken Kıbrıs, sürdürülebilir bir ekonomik modelin benimsenmesinde örnek teşkil edebilecek bir konuma sahiptir. Bu modellerden biri olan döngüsel ekonomi, çevrenin korunması, ekonomik dayanıklılık ve refah yoluyla daha sürdürülebilir bir gelecek vaat eden bir yaklaşımdır.
Geleneksel doğrusal ekonomi 'al-yap-at' modelini üzerine kuruludur. Kaynakların kullanımını optimize etmeyi, atık maddeleri ve kirliliği dizayn aşamasında elemeyi amaçlayan döngüsel ekonomi (DE) modelleri ise, daha sürdürülebilir, dirençli ve bağımsız ekonomilere katkıda bulunurlar. Bir ada olarak Kıbrıs, büyüklüğü ve ithalata olan bağımlılığı nedeniyle döngüselliğin teşvik edilmesinden büyük fayda sağlayacaktır.
Döngüsel ekonomi ile ilgili çözümler endüstri ile sinerji oluşturulması için teşvikler olduğunda,iyi uygulamalar ve malzeme kullanımı hakkında fikir alışverişi yapıldığında ortaya cıkar. Bir sanayinin atık çıktısı başka bir sanayi için hammadde girdisi olabilir. AB'de iyi bilinen ve DE modelinin kalbinde yatan prensip aşağıda görülen 9R’den oluşmaktadır.

Kaynak döngüselliği girişimleri birçok kez ölçeğe bağlıdır. Yeniden kullanım ve geri dönüşüme hazırlamayı mümkün kılmak için yeterli ikincil hammadde üretimine ve kaynağın doğrudan veya üretimlerinde hammadde olarak kullanılmasıyla ilgilenen çok sayıda alıcıya sahip olmanız gerekir.

Kıbrıs'ın durumu döngüsellik açısından bazı benzersiz zorluklara yol açmaktadır çünkü AB yönetmeliği adanın kuzey kesiminde askıya alınmıştır ve bunun piyasa ve ekonomi üzerinde doğrudan etkileri vardır. Bu da Kıbrıs'ta döngüsel ekonomi çözümlerinin uygulanabilmesi için kaynak döngüsünü ve ölçeğini geliştirecek yenilikçi çözümlere ihtiyaç duyulduğu anlamına gelmektedir. Kıbrıslıların, örneğin çevreyi korumak için atık ve kirlilik yönetimi konusunda işbirliği yapmaları için iyi bir sebepleri var. Farklı endüstri alanları arasındaki simbioz ve işbirliği gibi döngüsellikle ilgili unsurlar, adanın birleşmesi halinde farklı bir hal alacaktırlar.
Kıbrıs’ta toplumlararası işbirliğin gelişmesi, hacimi artıracağından döngüsel ekonomi çözümlerinin daha kolay benimsenmesine yol açabilir. Örneğin şu anda adada geri dönüştürülebilir maddeler için sınırlı sayıda geri dönüşüm tesisi bulunmaktadır ve toplanan ve ayrıştırılan atıkların büyük bir yüzdesi ihraç edilmektedir. Ancak, iki toplum arasındaki işbirliği ile atıkların yerel olarak işlenmesine yönelik ölçek, uygulanabilir ticari fırsatları yaratabilir, yerel katma değer ve birçok genç profesyonel için adada çevre konusunda yeni istihdam olanaklarına yol açabilir.
Dolayısıyla, genel amaç toplumumuzun çevresel etkilerini azaltmak olduğuna göre, kaynakların döngüselliğini teşvik etmek ve potansiyelini en üst düzeye çıkarmak için, Kıbrıs'ın zorluklarını işbirliği yoluyla fırsatlara dönüştürmenin yollarını bulmalıyız. Karşılaştığımız çevre sorunları coğrafi bölgelerle sınırlı değildir; geçişler çevre sorunlarının sağlığımız ve refahımız üzerindeki etkilerini durdurmaya yardımcı olmaz. Ada çapında etkileri vardır.
Zorluklara rağmen, döngüsellik yönünde olumlu unsurlar ve gelişmeler de vardır. Kıbrıs Rum toplumunda AB mevzuatının uygulanması, ambalaj, Atık Eektrikli ve Elektronik Ekipman (AEEE), piller, lastikler ve kağıt için Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun (EPR) zorunlu olarak uygulanmasına yol açmıştır. Bu sistemler sanayi tarafından finanse edilmekte ve bu malzemeler için zorlu AB geri dönüşüm hedeflerini karşılamak üzere büyük miktarlarda malzemenin toplanması ve geri dönüştürülmesi amaçlanmaktadır. EPR sistemleri, adanın güney kesiminde geri dönüşüm performansının artmasında çok önemli bir etkiye sahip olmuştur. Bu sistemler yıllar boyunca büyük miktarlarda malzeme toplamış ve geri dönüşüme hazır hale getirmiştir (örneğin 700.000 tondan fazla ambalaj ve kağıt, 600 tondan fazla taşınabilir pil, 30.000 tondan fazla AEEE vb.) Yeşil Nokta Kıbrıs tarafından 2015 yılında ambalaj geri dönüşümünün etkisi için yayınlanan bazı rakamlar aşağıdaki gibidir:

Bunlar, 700,000 ton ambalajın geri dönüştürüldüğü Yeşil Nokta Kıbrıs'ın tüm ömrü boyunca geri dönüşümün veya ambalajın etkisini elde etmek için kullanılabilir. Tabii ki, pazarın küçük ölçekli olması nedeniyle nihai geri dönüşümün büyük bir kısmı yurtdışında yapılmaktadır (malzeme geri dönüşüm için ihraç edilmektedir), bu da ada genelinde geri dönüştürülebilir maddeleri toplamak için sistemlerimiz olsaydı yerel olarak daha iyisini yapabileceğimiz gerçeğini bir kez daha ortaya koymaktadır.

Geri dönüşümün yanı sıra, kullanım ömürlerinin sonunda daha fazla miktarda malzemenin toplanması yeniden kullanım için fırsatlar yaratmaktadır. EPR sistemleri farklı formatlarda yeniden kullanım için birçok girişimde bulunmuştur. Yeniden kullanımla ilgilenen sivil toplum örgütleriyle birlikte çalışmakta ve elektrikli ve elektronik ekipmanları yenileme ve yeniden kullanım için onlara ücretsiz olarak sağlamaktadırlar. AEEE Kıbrıs kapsamındaki AEEE EPR sistemi, her zaman yeniden kullanıma öncelik vermekte ve yerel veya uluslararası düzeyde yeniden kullanım potansiyeli olan herhangi bir elektronik ekipmanı değerlendirmek ve yeniden kullanmak için yerel bir AEEE yeniden kullanım şirketi kullanmaktadır. Son 15 yılda bu işbirliği sayesinde kayda değer miktarlarda AEEE yeniden kullanıma konulmuştur.

EPR sistemleri, malzemelerin yeniden kullanımını teşvik etmek amacıyla bireylerle farklı yaratıcı yollarla iletişim kurmaktadır.
Öte yandan, Kıbrıs Türk toplumunda halen aktif bir ürün onarım ve tamir sektörü bulunmaktadır ve bu sektör, ürünlerin mevcut sahiplerinden alınarak yeniden kullanılması veya tamir edilmiş ürünlerin diğer ilgili taraflara yeniden satılması potansiyeline katkıda bulunmaktadır. Bu sektör Kıbrıs Türk toplumunda yıllar içinde azalmıştır, bu nedenle bu deneyimler, çeşitli ürünlerin yeniden kullanımının teşvik edilmesi için çok önemli olan onarım sektörünün nasıl canlandırılacağı konusunda iyi örnekler sağlayabilir.
Döngüsel ekonomiye geçişin zorlukları yok değil, ancak getirileri çok büyük. CE'nin 9 R'sinden en önemlisi kesinlikle yeniden düşünmektir. Her gün nasıl bir yaşam sürdüğümüzü, nasıl tükettiğimizi, kaynakları nasıl israf ettiğimizi yeniden düşünerek, adamızda döngüselliği geliştirmek, çevreyi korumak, genç profesyoneller için istihdam yaratmak ve başkalarına da ilham vermek için kaynaklarımızı daha etkin kullanabileceğimiz pek çok olumlu alternatif bulabiliriz.

Kyriakos Parpounas

Daha Fazlasını Keşfedin

Bu blogun içeriği tamamen yazarın sorumluluğundadır ve Avrupa Birliği'nin görüşlerini yansıtmayabilir.

Skip to content